ATEŞ PATOGENEZİ
Ateş normal vücut sıcaklığını soğuk ortamda koruyan aynı mekanizmayla oluşur.Aradaki fark termostatın daha yüksek bir sıcaklığa ayarlanmış olmasıdır.Ateş ister enfeksiyonla,ister romatizmal veya kansere bağlı hastalıkla artmış olsun, termostat endojen pirojenlere yanıt olarak ayarlanır.(IL-1,IL-6,TNF)Uyarılmış lökositler ve diğre hücreler endojen pirojen olarak da görev yapan lipidleri entezler.En çok çalışılmış düzenleyici lipid PGE2’dir.Çoğu endojen pirojen moleküllerKBB geçmek için çok büyüktürler.Ancak hipotalamusa yakın olan ventrikül çevresindeki organalar KBB içermezler. Ve dolaşımdaki faktörlerin kapiller damar duvarından sızarak nöronlara temas etmesine olanak sağlarlar.
Mikroplar,mikrobiyal toksinler ve mikropların diğer ürünleri en yaygın ekzojen pirojenlerdir.Bunlar vücut dışından gelir,makrofajları ve diğer hücreleri uyararak endojen pirojenlerin sentezlenmesine yol açar ve sonuçta ateş oluşur.Vücut içinde üretilen bazı maddeler kendileri pirojen olmasa da pirojen maddelerin salgılanmasına neden olurlar.Kompleman varlığında antijen-antikor kompleksleri,kompleman bileşenleri,lenfosit ürünleri,safra asitleri ve androjenik metabolitler bu ürünlerdendir.Endotoksin hem doğrudan hipotalamusu etkileyen hem de endojen pirojen salınımını sağlayan ender maddelerdendir.Ateş enfeksiyona,aşılara,biyolojik ajanlara,doku yaralanmasına,kanserlere,ilaçlara,romatizmal hastalıklara,enflamatuar hastalıklara,granülomatöz hastalıklara,endokrin hastalıklara,metabolik hastalıklara,genetik hastalıklara,bilnmeyen veya az anlaşılan sebeplere bağlı olabilir.
Temaruz ateşi veya kendi kendine yapılan ateş temometrenin istemli olarak manipüle edilmesine veya vücuda pirojen maddelerin enjeksiyonuna bağlı olabilir.Mikrobiyal patojenlere bağlı vücut sıcaklığı artışı sürüngenlerde ,balık,kuş,memelilerde görülür.Balıklara ekzojen pirojen verildiğinde daha sıcak bir suya yüzerek vücut sıcaklıklarını arttırırlar.Benzer şekilde ekzotoksin verilen kertenkelelerde güneşte uzanarak vücut sıcaklıklarını arttırlar.
İnsanda sıcaklık artışı mikrop üremesinde azalma ve inflamatuar yanıtta artma ile ilişkilidir.Bundan dolayı kanıtla ateşin bir uyum mekanizması olduğunu ve birkaç durum dışında tedavi edilmemesi gerektiğini göstermektedir.
Ateş sonucu ısı üretiminde artış oksijen tüketimini,karbondioksit atılımını ve kalp verimini arttırır.Bu nedenle kalp hastalığı veya kronik anemiye bağlı kalp yetersizliğini,kronik akciğer hastalıklarına bağlı akciğer yetersizliğini,diabet ve kalıtımsal metablizma bozukluklarına bağlı metabolik düzensizliği daha da kötüleştirir.Bunlara ilaveten 6 ay-5 yaş arası çocuklarda ateşe bağlı nöbet geçirme riski atmıştır ve de idiopatik epilepsilerde nöbet geçirme sıklığı ateşli hastalıklara bağlı olarak artar. Endojen pirojenlerin indüklediği ateş 10-15 dakikada ortaya çıkar.Ekzojen pirojenlerefebril yanıt ise daha geç ortaya çıkar.Deneysel çalışmalarda vücut ısısının artması ile konağın savunma işlevlerinin arttığı gösterilmiştir.Ateş ile T ve B hücre yanıtı,sitolitik T hücre oluşumu ,immünglobülin yapımı artmakta mikrop üremesi baskılanmaktadır.
Dr. Ahmet Bahadır UÇAR
2011 Tüm Hakları Saklıdır. Yazı yazarın izni olmadan hiç bir makalede,dergide sitede yayımlanamaz…
Yorum Yok