Yenidoğanda vucut ve göz akının sarı renk almasıyla belirti verir. Kandaki bilirubin seviyesinin yükselmesiyle oluşmaktadır.
BİLİRUBİN: yaşlı ve bozulmuş kırmızı kan hücrelerinin ürettiği sarı pigmenttir. Bilirubinler karaciğer vasıtasıyla barsak sistemine ordanda dışarı atılır. Eğer karaciğer yeterli miktarda bilirubini dışarı atamazsa kandaki bilirubin seviyesi artarak sarılık oluşur.
YENİ DOĞAN SARILIĞININ NEDENLERİ
1)FİZYOLOJİK SARILIK(NORMAL SARILIK)
Fizyolojik sarılık miadında yani zamanında doğan bebeklerin hemen hemen yarısında erken doğanlarda ise daha fazladır. Doğumdan sonraki 2. Veye 3.günde ortaya çıkar. Karaciğerin gelişimini tamamlayamaması ve yeterli miktarda bilirubini atamaması sonucu oluşur.
2) YETERSİZ ANNE SÜTÜ ALIMINA BAĞLI SARILIK
Yetersiz anne sütü alımı yenidoğanların çok az bir kısmında görülür belirtileri fizyolojik sarılıkla aynıdır ancak daha şiddetlidir. Bebeğin anne sütünü yeterli miktarda almaya başladıktan sonra belirtileri yok olmaya başlar. Yeni doğanlarda anne sütü alımının önemi sayılamayacak kadar fazladır tüm anne adaylarının çocuklarını en az 6 ay anne sütü ile beslemeleri gerekmektedir.
3) ANNE SÜTÜNE BAĞLI SARILIK
Anne sütü alımı bebbeklerin %1 lik kısmında sarılığa neden olur. Çok az annede sütlerindeki özel bir enzim sebebiyet vermektedir. Bu enzim bebeğin barsağında bilirubinlerin geri emilmesine sebeb olur. Bu sarılık doğumdan sonra annenin bebeğini emzirmeye başlamasından sonraki ilk 3 yada 4. Günde ortaya çıkar yaklaşık 1 -2 ay devam eder.
4) KAN UYUŞMAZLIĞINA BAĞLI SARILIK ( ABO VE RH UYUŞMAZLIKLARI)
RH negatif bir annenin bebeği RH pozitifse hamilelik sırasında bebeğin eritrositlerinin plesentayı geçerek anne kanında bağışıklığa yol açmasıyla oluşur ancak bu bağışıklık RH pozitif bebeğin dünyaya gelmesinden yada yapılan abortus( düşükten) sonra ortaya çıkar. Bu bağışıklığın cevabının şiddeti bir sonraki ve sonraki her doğumda artmaktadır.
ABO uyuşmazlığında annenin kan grubu hep 0, bebeğin kan grubu ise A yada B dir. Anti a duyarlılığı daha çok görülür. Kan grubu uyşmazlıklarında annenin kanında ki antikorlar bebeğin kanını yabancı bir madde madde sanıp bunlara savaş açıp onları parçalar. Eritrositlerin parçalanmasıyla çok miktarda bilirubin açığa çıkar ve fazla sayıdaki bilirubinde sarılığa neden olur. Bu sarılık fizyolojik sarılıktan ayırmanın yolu 24 satte belirti vermesiyle ayırtedilebilir. Eğer ilk yapılan doğum yada düşükten sonraki 72 saate kadar rhogam enjeksiyonu yapılmazsa bebeğin yaşamı tehlikeye girer.
TEDAVİ:
Fizyolojik sarıkta eğer bebek biberonla besleniyorsa her 2 saatte bir beslenmeli.
Yetersiz anne sütü alımına bağlı sarılıkta adındada belli oldu üzere ilk olarak anne sütünün bebeğe yetecek kadar olmalıdır bunun için anne sütünü artırıcı yiyeceklerin ve içeceklerin içilmesiyle anne sütünü artırabilir elma suyu özellikle anne sütünün artmasına yardımcı olabilecek bir içecektir. Bebek her saat emzirilmelidir. Eğer anne de hala yeterli miktarda süt salınımı yoksa ek gıdayla besleyerek bebeğin bağırsak hareketliliğini sağlayarak fazla bilirubinin vucuttan atılması sağlanmalıdır.
Anne sütüne bağlı sarılıkta ise 2 -3 gün anne bebeğini emzirmeye ara verip bebeğini formül mamalarla beslemelidir bu süre zarfında anne sütünün azalmaması için annenin sütünün sağılması gerekmektedir. 2-3 günden sonra kesinlikle tekrar anne sütüne geçilmelidir. En az ilk 6 ay sadece anne sütünden vazgeçilmemeli bebeğinizin sağlığı için 2-3 günlük aradan sonra tekrar emzirmeye devam ediniz.
4.Ağır sarılıklarda tedavi: ( Kan uyuşmazlıklarında tedavi)
Ağır sarılık tablolarında tedavi (kan uyuşmazlıklarında) ise kandaki bilirubin seviyesinin 20 mg/dl üzerine çıkmasıyla bebekte geri dönüşümsüz hasarlara neden olabilir. Bu kadar yüksek değerler kan uyuşmazlıklarında görülür ve sağırlık beyin felci veya beyin harabiyetlerine neden olabilmektedir. Bu harabiyetlerin önlenmesi için cocuğa fototerapi denilen tedavi yöntemi uygulanır mavi ısık deride ki bilirubini parçalayarak bilirubin seviyesi düşürülür. Bazı özel durumlarda kan değişimide tedavi seçenekleri arasında kullanılabilir. Fiz yolojik sarılıkta hastalık bu kadar ağır seyirli olmaz.
*
Sağlık Memuru Sinan KAYA
Mutlu ve Sağlıklı Günler Dileğiyle….
Kontrol Eden: Stj. Dr. Ahmet Bahadır UÇAR
2011 Tüm Hakları Saklıdır. Yazı yazarın
izni olmadan hiç bir makalede,dergide sitede yayımlanamaz…
Yorum Yok